Mimari ve Plan Özellikleri

Mimar Sinan külliye bütünlüğünün avlusundaki medreseleri, camiyi gölgelememesi için kıble cephesine yerleştirmiştir.

Cami dış avlusunda yer alan medreseye, mukarnaslı anıtsal bir girişten ulaşılmaktadır. Kareye yakın dikdörtgen planlı bir avlu çevresinde revaklar, üç kenar boyunca sıralanan on sekiz hücre ve güneybatı kenardaki dershane ile medrese bileşenleri tamamlanmaktadır. Revaklarında taşıyıcı olarak alçak sütunlar kullanılmıştır. Revak örtüsü hücrelerden daha alçak ve beşik tonozludur. Dıştan avluya doğru eğimli bir çatısı vardır. Hücreler ve dershane örtüsünde genelde pandantif geçişli kubbeler kullanılmıştır. Yalnız dershane ile helâlar arasındaki hücre aynalı tonoz örtülüdür. Avlunun revak cephesinde kesme taş örgü bulunmaktadır. Dışta ise 1 sıra taş, 2 sıra tuğla almaşık örgü uygulanmıştır. Dershane kütlesinde gövde-kasnak sürekliliği uygulanmıştır.[1]

[1] Zeynep Ahunbay, “Mimar Sinan’ın Eğitim Yapıları Medreseler Darülkurralar Mektepler”, Mimar Başı Koca Sinan Yaşadığı Çağ ve Eserleri, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, İstanbul, 1988, s. 261.

Dar’ül Hadis ve Dar’ül Kurra Medreselerinde Mimar Sinan, avlu boyutlarının seçimi ve onu çevreleyen kütlelerin boyutlandırılması ve işlenişiyle, insan ölçeğini ve görsel etki kurallarını gözeten mimari yaratmadaki üstün yeteneğini bir kez daha sergilemektedir.[2]

Dar’ül Hadis medresesinde, dershane birimi, hücrelerin L oluşturan düzende, L’nin karşı aksında yer aldığı düzendedir. Bu düzen, dershane biriminin girişe göre yanda yer aldığı düzendir, dershane birimi giriş aksında değil, yanda yer almaktadır.

[2] Zeynep Ahunbay,a.g.e., s. 261.

Darül Hadis Medresesinin hücre cephelerine açılan pencere düzeni, iki alt bir üst pencere düzeninde olup, üstte yer alan pencereler sivri kemerlidir. Dershane [3] boyutları hücrelere [4] oranla daha büyük olduğundan, daha fazla sayıda pencere açılması mümkün olmuştur. [5]

Darül Hadis medresesinin bezemesi diğer tüm medrese yapılarında olduğu gibi sadelik göstermektedir. Medreseler genellikle yalın yapılardır. Strüktürel ve işlevsel öğelerin biçimleri, yan yana dizilişleri, üçüncü boyutta ele alınışları yapıya renk, ritm ve ışık-gölge oyunlarıyla estetik katkıda bulunur. Beden duvarlarının almaşık örgüsü, zengin biçim repertuarıyla kemerler, pencere düzenleri, şadırvan, baca gibi öğeler bu estetik etkiyi pekiştiren öğelerdir.

Dar’ül Hadis medresesi portalinde görülen mukarnaslı bezeme Sinan’ın çok az sayıda örnekte kullandığı özelliklerdendir.[6]

Dar’ül Hadis Medresesi Türk İslam Eserleri Müzesi olarak kullanılmakta

[3] Dershane birimi, medreselerde eğitim gören öğrencilerin, müderris isimli eğitmenin kılavuzluğunda eğitim gördükleri birimdir.

[4] Hücre denilen birimler, medreselerde yatılı olarak okuyan öğrencilerin kaldıkları odalara denilmektedir. Genellikle, bir hücrede iki öğrenci kalmaktaydı. Öğrenciler öğrenim süreleri boyunca, hücrelerde kalırlar, medresede parasız olarak verilen yemeklerden faydalanırlar ve medrese kuruluşları vakıf kuruluşları olduğu için, harçlık da alırlardı.

[5] Zeynep Ahunbay, a.g.e., s. 272.

[6] Zeynep Ahunbay, a.g.e., s. 274