Kütüphane

Edirne Selimiye Yazma eser Kütüphanesi; Selimiye Camii içersinde yer alan Hünkâr Mahfilinin karşı cephesindeki mahfilde bulunmaktadır.

Kütüphane, 1,75 x 4,20 ebadında küçük bir oda ile 9,00 x 6,65 metre ebatlarında geniş bir salondan oluşmaktadır. Kütüphanenin iç duvarlarında bulunan iki hadis yer almakta olup bu hadislerin anlamları da şöyledir:

“Rütbelerin en yükseği ilim rütbesidir.",   "Beşikten mezara kadar ilim öğreniniz." dır.

Bugün kütüphane de, 3384 yazma, 5118 basma eser olmak üzere toplam 8117 adet kitap bulunmaktadır.[1]

Yazma eserlerin bir kısmı, beş cilt bir arada, bir kısmı ise on, on beş cilt bir araya getirilmek suretiyle ciltlenmiştir. Örneğin; Beş altı risale bir araya toplanarak bir cilt haline getirilmiştir. Bazısı da, örneğin yedi ciltlik Kuran Tefsirinin hepsi ayrı ayrı ciltler halindedir. Bu şekilde ciltlenmiş eser sayısı 2600’dür.[2]

Kütüphane de, yazma eserler camlı dolaplarda muhafaza edilirken, basma eserler raflarda korunmaktadır.

Selimiye Camiin İçinde Hünkar Mahfelinin karşısındaki kapalı mahfil de bulunan Selimiye el Yazmaları Kütüphanesi, II. Selim’in 277 kitabını bağışlamasıyla kurulmuştur. Selimiye Külliyesi’nin 1579 no’lu vakfiyesine ekli olarak hazırlanmış olan katalogun girişinden anlaşıldığına göre, kütüphane külliyenin tamamlanmasından birkaç yıl önce oluşturulmuştur. Ek belgede, kurulacak kütüphane için hazine-i âmire’den kitap temin edildiği görülmektedir.[3]

Külliye’nin Vakfiyesinde, personelle ilgili olarak diğer kütüphanelerden farklı şartlar konulmuştur. Selimiye Külliyesi’nin 1579 no’lu vakfiyesinde kütüphaneye tayin edilen üç hâfız-ı kütüb den ikisinin hattatlık, nakkaşlık gibi vasıflara sahip olması ve gerektiğinde Mushafların ve kitapların eksik sayfalarını tamamlamaları istenmektedir [4]

“Bu üç hâfız-ı kütübün bilgi ve yetenek sahibi, güven veren kişiler olması istenmektedir. Bunlardan biri, medreselilerden gelen kitap istemini geciktirmeden karşılamalı, verdiği kitapların kaydını tutmalı, kullanılanları yerine yerleştirmelidir. Hizmetler geçerli bir neden olmadıkça aksattırılmadan sürdürülmelidir. Gündeliği beş dirhemdir.

Biri, Mushaflarda zamanla silikleşmiş yerleri doldurma, öbürü cami duvarlarının solan nakışlarını yenileme işini de yüklenecek diğer iki görevlinin, mesleklerinde dürüstlük, süsleme sanatında ustalık, yazış kültürü ve bilgisi ünlenmiş kişilerden seçilmesi gerekir. Kâtip gündelik 4, nakkaş beş dirhem alacaktır. Mushaf ve öbür kitapların ciltlenmesi için de, işinde usta, iyi niyetli ve temiz bir kişi bulundurulacak, bu kişi gerekli ciltleme ve kaba onarımı yapacak, kendisine günde üç dirhem ödenecektir.”

[1] Nilüfer Gökçe, Musa Öncel, “The Digitization of the Manuscripts Kept in Manuscript Library Edirne”, Information-Documentation Management and Cooperation Among the Libraries in the Balkan Countries Symposium Papers, 5-7 June 2008, Editors Ender Bilar, Yaşagül Ekinci, Edirne/Turkey, 2008.

[2] Aynı yer.

[3] İsmail Erünsal, Türk Kütüphaneleri Tarihi II: Kuruluştan Tanzimat’a Kadar Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri,

   2.bs. Atatürk Kültür Merkezi, Ankara 1991, s. 224.

[4] İsmail Erünsal, a.g.e.