Dekorasyon / Süsleme
Osmanlı mimarisinin genel prensibinde iç mekân asla süslemeyle boğulmaz. İç mekânda süsleme, mimariye bağımlı kalan bir özellik göstermektedir. Kemer iç yüzeyleri, tavanlar kalemişiyle, pencere alınlıkları ve genellikle mihrap çevresi çiniyle bezenir, malakariler tavanlarda yer alır.
Sinan’ın temel anlayışı da yapıyı süsten arındırarak gerçek mimari ve konstrüksiyonun daha iyi kavranmasını sağlamaktır. 16. yüzyıl Türk mimari ve yapı teknolojisi ve malzeme anlayışına getirdiği yeniliklere gelince onun Selçuklu dönemi yapılarının dekoratif anlamdaki taş işçiliğini çok yakından tanımasına rağmen, eskiyi körü körüne uyarlamak ve taklit etmekten çok kendi sentezlerine değer vermektir. Bu nedenle yapılarındaki süsleme tercihini yalnızca mukarnaslar ve kapı kenar motifleri üzerinde yoğunlaştırmıştır. Yapılar dıştan süsleme açısından sade bir görünümdedir. Yine Selçuklu dönemi ile İslam etkilerindeki İran ve Arap mimarilerinde sıkça kullanılan dekoratif seramik malzemesine bilhassa dış cephelerde kullanımına hiç yer vermemiştir.
Malzeme kullanım anlayışında Sinan’ın çok uyguladığı bir prensip de farklı renk ve dokuda çeşitli malzemeler kullanmak yerine, aynı malzemeye ışık gölge oyunları ile çeşitli zenginlikler getirmek olmuştur. Bu amaçla düzlemden eğri yüzeylere geçerken uyguladığı mukarnasları, kapı çevrelerinde yer verdiği sade taş bordürler sık sık kullanmıştır. Selimiye’de de mekân içinde özellikle konstrüksiyona yönelik yapı elemanlarını belirleyici bir malzeme kullanımına gitmiş, sadece dekoratif bir görünüm elde etme amacına yönelik malzeme uygulamalarına gerek duymamıştır.[1]
Selimiye Caminin, dış cephe süsleme tasarımı genel Osmanlı klasik mimarisinin özelliği olarak sade bir düzenlemeye sahiptir. Cepheler hiçbir zaman bezemeyle boğulmaz, mimari elemanların kendi yapısından kaynaklanan düzenlemeler süsleme tasarımını oluşturur. Yapılar süslemeyle boğulmadığı için, dışardan strüktürün algılanması kolaylaşır ve strüktürün kendisi cephe süslemelerini belirler.
[1] Murat Eriç, “Sinan’ın Yapı Teknolojisi ve Malzeme Seçimi Anlayışı”, Çankaya Belediyesi 400. Anma Yılı Mimar Sinan Semineri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 18-19 Nisan 1988, Ankara, 1988, s. 17.