Cami Dış Avlusu

Cami dış avlusu, geçmişte örneği pek az olan ve dikine küçük aralıklarla yerleştirilmiş taş ayaklar üzerlerine harpuşta[1] taşlarıyla birbirine bağlanarak vücuda getirilmiştir. Bu duvar, önünde duran insana hâkim ufki çizgisiyle Edirne peyzajının ufuk çizgisinde Eski Camii ve Üç Şerefeli Camii’nin minare ve kubbelerini şehir dokusu üzerinden görme imkânı verir; başka herhangi bir duvar türünde gerçekleşemeyecek bir ölçüde yan yana aralıklar bırakarak her biri ayrı şahsiyetler halinde uzayıp giden taş dizilerinin birbirine eklenmiş bir yapısı vardır.[2]

Merasim kapısı, her iki ayak arasında Edirne’nin farklı bir köşesini çerçeveleyen bu duvarın kuzeybatısındadır.

Kuzeydoğu cephesinde Edirne’nin bugün sadece harabesi kalmış olan küçük ölçüleri ve narinliği ile Selimiye’nin yüceliğine yücelik katan evlerin üzerinde yer aldığı bir sokak vardır.

Kuzeybatıda yer alan harim bahçesi kapısı yine ahşap evlerin yer aldığı küçük sokağa açılır.

Külliyenin avlusunun kuzey köşesinde de geleneksel sokak dokusu ve ahşap evler yer almaktadır.

Güneybatı cephesinde ise cami ile arastayı bağlayan bir diğer kapı yer almaktadır.[3]

Harim duvarı ve bu duvar boyunca cami, mihrap aksına paralel uzayıp giden ve meyil farkı dolayısıyla 5 metre kadar daha düşük bir seviyeye yerleştirilmiş olan Arasta, Medrese, Dar’ül kurra kitleleri ve harim avlusu çevre duvarı, camiye dışarıdan yaklaşanların, onun zeminle ilişkisini görmelerini önleyerek dikkatlerini yukarıdan aşağıya doğru gelişen düzene yöneltir, bu düzenin mimari unsurlarının birbirine eklemeli tezyiniliğindeki benzersiz güzellikle ilgilenmelerini sağlar.[4] Camiyi üç taraftan çevreleyen dış avlu, kıble tarafında iki medreseyle sınırlıdır, girişlerine göre asimetrik olarak planlanmış olan bu medreselerin dershaneleri, caminin arkasındaki küçük avluya bakmaktadır.[5]

Kuzeydoğudaki sokağın kuzey ucundaki hamam, külliye bütünlüğü içinde bulunmamakla birlikte, külliyeyi işlevsel açıdan tamamlayan önemli tesislerden biridir. Medrese, Dar’ül kurra ve Arasta, Selimiye’yi çevreleyerek mimarisini tamamlamak açısından özel öneme sahip yapılardır. Da’rül hadis ve Da’rül kurra, Cami harim avlusuna bakan pencereli alçak duvarı ve duvarın ortasında yer alan zarif, yüksek kapılarıyla dış avlu duvarının ufki ifadesini güçlendirmektedir.[6]

Selimiye Camii’nin dış avlusunda bulunan sekiz kapıdan Belediye Caddesi’ne (Mimar Sinan caddesi) açılan kapıya önceleri Alay Kapısı ve kıble tarafındaki küçük kapıya Dilenciler Kapısı ve kuzeydoğuya bakan ortadaki kapıya Darphane Kapısı denilmekteydi.[7]

[1] Dış etkilere açık duvarların üstünü örten ve yağmur suyu, kar suyu gibi istenmeyen etkilerin yanlara akmasını

   sağlayan eğimli veya eğri bina bölümüdür.

[2] Turgut Cansever, Mimar Sinan, Albaraka Türk, İstanbul, Kasım 2005, s. 322, 324.

[3] Turgut Cansever, a.g.e., s. 324.

[4] Aynı yer.

[5] Doğan Kuban, Sinan’ın Sanatı Ve Selimiye, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul, 1997s. 148.

[6] Turgut Cansever, a.g.e., s. 324.

[7] Rıfat Osman Tosyavizade, Edirne Evkâf-ı İslâmiyye Tarihi “Camiler ve Mescitler” Sadeleştiren Ülkü (Ayan)  

   Özsoy, T.C. Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1999,s. 42.